شکاف های دانشی موثر بر یادگیری
شکاف دانشی موثر بر یادگیری
همگی ما تجربه های متفاوت و متعدد از نشستن سر کلاس مدرس های مختلف را داشته ایم ، چه در مدرسه چه دانشگاه و چه کلاس های جانبی که شرکت کرده یا می کنیم . در برخی کلاسها انگار معلم یا استاد دقیقا می داند مشکل ما کجاست و درست از همان نقطه که باید شروع به تدریس یا رفع اشکال می کند .
و اما …
وای از آن کلاس هایی که گویا مدرس یک چیزی برای خودش می گوید و اکثر فراگیران اصلا متوجه نمی شوند موضوع چیست ! و نظر معلم هم اینست که چقدر بچه ها تنبل هستند . من فلان مدرسه این درس را دادم همه متوجه شدند ، این ها چرا اینطوری هستند ؟ و …
در یادگیری هر چیزی ، شخص یادگیرنده از نظر میزان دانش در حال حاضر در نقطه ای ایستاده است و قرار است در انتهای کلاس ما به یک نقطه مطلوب که هدف ما ، دانش آموز یا برنامه درسی است ، برسد . در واقع یک شکاف آموزشی در این بین وجود دارد که وظیفه معلم پر کردن این شکاف است یا به تعبیری دیگر پل زدن از نقطه کنونی به نقطه مطلوب .
خب فرض کنید یک مهندس قصد دارد پلی روی یک رودخانه یا بین دو کوه یا روی یک بزرگراه بزند . آیا همه این پروژه ها به یک سری مصالح و نقشه و زیر ساخت های یکسان احتیاج دارد ؟ یا در هر کدام طبق ویژگی خاص خود باید پیش رفت ؟ کلاس درس هم دقیقا همین طور است . کلاس با کلاس و دانش آموز با دانش آموز فرق دارد و برای پر کردن شکاف آموزشی هر کدام باید طرح خودش را ریخت و من معلم ، مهندس طراحی آموزشی کلاس خود هستم .
شکاف آموزشی به چهار نوع دسته بندی می شود که هر کدام ویژگی ها و راهکارهای خود را دارند. در این مقاله به اولین شکاف به نام شکاف دانشی می پردازیم .
شکاف دانشی
شکاف دانشی ، اطلاعات و مطالبی است که شخص نمی داند یا اطلاعات ناقصی از آن دارد . وقتی معلم می خواهد تدریس درس جدید را شروع کند، ابتدا باید سطح دانشی فراگیران را بسنجد. اگر معلم بتواند تا حد قابل قبولی عمق این شکاف دانشی را محک بزند ، قطعا در پر کردن آن موفق تر خواهد بود . برخی افرا این مساله را اینگونه مطرح می کنند که ابتدا باید شکاف آموزشی ایجاد کرد ، در صورتی که شکاف وجود دارد و ما فقط آن را کشف می کنیم .
مراحل کار
- اولین قدم که مرحله بسیار مهم در مسیر تدریس است و بسیاری از معلمان از آن استفاده می کنند ، پیش آزمون است . اما یادمان باشد این پیش آزمون فقط برای شناخت شکاف دانش و عمق آن است ، نه برای نمره دادن یا تحقیرو سرکوب دانش آموزان ! باید این اطمینان خاطر به دانش آموز داده شود که قرار نیست نمره ای برای او در نظر گرفته شود تا با خیال راحت با ما همکاری کند .
- حالا معلم نقطه شروع کار را می داند و شروع به پی ریزی و ساخت پل ارتباطی بین مطالب گذشته و حال دانش آموزان می کند . از طرفی خود دانش آموزان هم به میزان اطلاعات خود پی می برند و حتی از نوع سوالات متوجه خواهند شد که چه پیش نیازهایی برای ادامه درس نیاز دارند تا هم با انگیزه بیشتر به پیگیری درس بپردازد و هم بداند چکار کند .
- بعد از اینکه مشخص شد چه مطالبی را باید تدریس کرد . ترتیب ارائه مطالب بسیار اهمیت دارد . گاهی گفتن یک مطلب با درجه دشواری بالا در ابتدای کار ، انگیزه دانش آموز را از اینکه نمی تواند مطلب را بفهمد ، از بین خواهد برد. یا بیان مثالی که قسمتی از دانش مربوط به آن در ادامه ی درس است ، دانش آموزان را سر درگم می کند .
- بعد از تدریس به شیوه ای مناسب ، به این مساله توجه داشته باشیم که آیا فراگیران مطالب را آموختند یا خیر ؟ و یادگیری در چه سطحی اتفاق افتاده است یعنی تا چه حد به جایگاه مطلوب هدف آموزشی ما نزدیک شده اند . به زبانی دیگر آیا پلی بر روی شکاف دانش او ساخته شده یا خیر ؟ اگر نیاز بود به روشی دیگر و ” با مصالحی متفاوت ” آن پل را باز سازی کنیم .
- گاهی این پل نیاز به ترمیم و رسیدگی دارد. پس زمانهایی را برای یادآوری و مرور مطالب قرار دهیم. ( درباره مرور مطالب در مقاله ای دیگر به تفصیل صحبت خواهیم کرد.)
سیر مقالات ما را در این سایت دنبال کنید. سپاسگزارم
دیدگاهتان را بنویسید